7 cudów natury, 7 cudów kultury - Gmina Biskupiec

W czasach poszukiwania tożsamości regionalnej, kiedy dociekamy prawdy o swoim pochodzeniu, oddajemy w Wasze ręce ten oto opis szlaku, który pomoże odkryć wam tajemnice naszej małej ojczyzny - Biskupca - miasta będącego kolebką kultury Warmii, pełnego różnorakich zalet, oraz jego okolic.

Niewątpliwie zaciekawi was historia naszej miejscowości wielokrotnie niszczonej i odbudowywanej przez wierną ludność, dzięki czemu przetrwała niejedną zawieruchę na przestrzeni dziejów.
Zaletą naszego regionu, kto wie czy nie najważniejszą, jest bogactwo środowiska naturalnego, którego głównymi elementami są nieprzebyte, pełne zwierzyny lasy, puszcze, bory, lazurowe tafle jezior, niewielkie poletka o liniach owalnych i skośnych. Na jednych złoci się zboże, na drugich faluje żółtocytrynowy rzepak, a gdzie indziej zieleni się bujne kartoflisko.
Gościnność i serdeczność mieszkańców sprawia, że z pobytu i wypoczynku w naszej pięknej gminie pozostają niezapomniane wrażenia.
Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z naszym folderem, a także do odwiedzenia nas.

Z poważaniem
Autorzy

ZAPRASZAMY NA WYCIECZKĘ PO NASZEJ OKOLICY!

BISKUPIEC

Naszą wycieczkę rozpoczynamy od Biskupca. Biskupiec leży na terenie historycznej Warmii nad rzeką Dymer.
Miasteczko w 1395 roku zostało lokowane przez biskupa Henryka Sorboma. Po pokoju toruńskim w 1466 roku wraz z całą Warmią znalazło się w granicach Polski. Biskupiec po pierwszym rozbiorze włączony do państwa pruskiego pozostał ośrodkiem polskości.
Zachowały się tu kamieniczki i domy z przełomu wieku, neoromański kościół, dawniej ewangelicko-augsburski, obecnie pod wezwaniem błogosławionej Karoliny oraz kościół neogotycki pod wezwaniem świętego Jana Chrzciciela. Wśród wielu innych interesujących obiektów na uwagę zasługują:

Budynek naszej szkoły, który powstał w 1887 roku jako obiekt parafialny, siedziba zakonu ss. Katarzynek. Od I wojny światowej do lat 80-tych XX wieku mieścił się tu szpital. Obecnie te neogotyckie mury są drugim domem dla spragnionej wiedzy młodzieży

Jedna z najciekawszych kamienic znajdująca się nad rzeką, na skrzyżowaniu ul. Floriańskiej i 1 Maja, niedaleko kościoła. Zwieńcza ją mansardowy dach ze starym, barokowym szczytem. Na rogu tej kamienicy znajduje się figurka św. Jana Nepomucena. Jest to nieprzypadkowe, gdyż to jemu powierzano bezpieczeństwo przepraw mostowych oraz zalewanych po wiosennych roztopach miast i wsi

Gmach starego ratusza, który wyszedł bez szwanku z ostatniej wojennej pożogi. O urzędowej funkcji tego budynku świadczą herb, umieszczony w centralnej części gzymsu i sygnaturka.

RZECK

Następną miejscowością, którą proponujemy odwiedzić, jest Rzeck. Znajduje się tam godna uwagi ferma strusi. Informacji o tych pięknych egzotycznych ptakach chętnie udziela pan Arkadiusz Kocik, który od 1994 roku zajmuje się hodowlą tych zwierząt. Można zobaczyć też strusie jaja , które ważą ponad kilogram, piękne wyroby ze strusiej skóry oraz pióra, z których robi się damskie ozdoby do wieczorowych kreacji.

RASZĄG

Kolejnym punktem naszej wyprawy jest miejscowość położona niedaleko Biskupca o wdzięcznej nazwie Rasząg. W niej to znajduje się kościół neoromański z początku XX wieku. Zasługuje na szczególną uwagę, gdyż wykonany został z kamienia polnego, co sprawia, że wygląda niczym zamek z pierników. Obecnie mieści się w nim filia parafii ewangelickiej w Sorkwitach.

ZABRODZIE

Wyprawa nie mogłaby się obyć bez odwiedzin w Zabrodziu - pięknym florystycznym rezerwacie, który został utworzony w celu zachowania brzozy niskiej oraz boru bagiennego, stanowiącego ważny fragment środowiska przyrodniczego Warmii i Mazur. Dodatkową atrakcją jest występująca tam owadożerna, rzadko spotykana, rosiczka okrągłolistna.

KOBUŁTY

Z Zabrodzia udajemy się do Kobułt. W połowie XIX w. w tej niewielkiej, bardzo malowniczej wiosce został wybudowany spichlerz. Wykonany jest z muru ryglowego, tzw. pruskiego. W czasach nieurodzaju zgromadzone w nim zapasy mogły wyżywić nie tylko ludność wsi, ale i innych okolicznych miejscowości. Poza tym tutaj jesteśmy już na Mazurach.

Z innych zabytków zachowały się tu ruiny małego, przydrożnego ewangelickiego kościółka parafialnego pochodzącego z XIX wieku.

PARLESKIE WZGÓRZA

Z Kobułt wędrujemy na pobliskie Parleskie Wzgórza. Okolica ta stanowi wyjątkowo ciekawy pod względem przyrodniczym obszar wzniesień morenowych. Wzgórza te są wspaniałym miejscem do wspinaczek, ponieważ różnice wysokości dochodzą do 90 metrów.
Niezwykle malowniczy krajobraz tworzy mozaika lasów, pól, łąk i pastwisk z bogatą roślinnością. Ogromne zróżnicowane siedliska są ostoją wielu niespotykanych gatunków ptaków.

LIPOWO

Poprzez pola i lasy docieramy do wsi Lipowo nieopodal Biskupca, gdzie znajduje się dąb o rozłożystych konarach i kolosalnych wręcz rozmiarach, zaliczany do pomników przyrody. Jego obwód wynosi 5 metrów, a wysokość 25 metrów.

STANCLEWO

Z Lipowa w kierunku północno-wschodnim podróżujemy do Stanclewa.
W tej niewielkiej miejscowości na uwagę zasługuje budynek szkoły, która była jedyną polską placówką oświatową działającą w latach 30-tych XX w. na południowej Warmii. Istnienie tej szkoły świadczy o głębokim przywiązaniu ludności autochtonicznej do kultury i języka polskiego.

BREDYNKI

Stąd już niedaleko do Bredynek, gdzie zachowały się stare, zabytkowe chałupy warmińskie. Są one drewniane i bardzo przestronne. Ich dachy są kryte strzechą i posiadają koźliny, a przy niektórych szczytach znajdują się pazudry.

DĘBOWO

Kolejnym przystankiem na trasie wyprawy jest jeden z najstarszych rezerwatów przyrody utworzony na terenie Pojezierza Mazurskiego znajdujący się niedaleko wsi Węgój. Utworzono go, by ochraniać naturalny las bukowy, który jest jednocześnie najdalej wysuniętym na wschód Europy stanowiskiem tego gatunku.
W jego runie żyją m.in. lilia złotogłów, storczyki i wawrzynek wilczełyko .Spotkać tu można rzadki chroniony grzyb - soplówkę koralową, a nad leśnym jeziorkiem, Radajek, zamieszkały bobry.

CZERWONKA

Malowniczą polną drogą przybywamy do Czerwonki.Tam znajduje się założone i prowadzone przez pana Wacława Kotowicza muzeum pszczelarstwa i dawnego sprzętu rolniczego. Można tu zobaczyć ule wydrążone w pniu drzewa lub ich nowoczesne konstrukcje - wiatraki, domki.Na terenie pasieki znajduje się również kolekcja roślin miododajnych i
leczniczych. Można tu obejrzeć wyroby z wosku, kupić propolis oraz bardzo smaczny miód.
Osobliwością jest głaz narzutowy o wysokości 2,5 m -pamiątka po pobycie lodowca.

BIESOWO

Następnie pokonujemy asfaltową szosą dwukilometrowy odcinek z Czerwonki Biesowa, które w średniowieczu stanowiło własność kolegiaty dobromiejskiej, a obecnie jest najlepiej zagospodarowaną wsią - zeszłorocznym zdobywcą pierwszej nagrody w konkursie na najpiękniejszą miejscowość w gminie Biskupiec. Tutaj w 1909 roku w "tajemniczych okolicznościach" spłonął drewniany kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Ówcześni parafianie ufundowali sobie nowy, neogotycki, halowy z ciekawymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi i ładnymi witrażami, które ostatnio odrestaurowano. Te "tajemnicze okoliczności", o których wspomniano powyżej, to fakt, że dawną świątynię dwukrotnie próbowali spalić... sami biesowianie niezadowoleni z jej mało reprezentacyjnego wyglądu.

JEZIORO GALK W LASACH WIPSOWSKICH

Na terenie Nadleśnictwa Wipsowo odwiedzamy niewielkie jeziorko Galk, otoczone
szumiącymi lasami. Ten urokliwy zakątek możemy podziwiać z pomostu zbudowanego nad samą wodą.

JEZIORO DADAJ

Naszą wycieczkę po Biskupcu i jego okolicach kończymy nad Dadajem, największym powierzchniowo jeziorem pomiędzy Olsztynem a Mrągowem, stanowiącym nie lada atrakcję dla złaknionych czynnego wypoczynku mieszkańców wielkich miast.
O jeziorze tym krąży legenda...

LEGENDA O JEZIORZE DADAJ

Dawno temu na pięknej Warmii błyszczącej lazurowymi taflami jezior, szumiącej ogromnymi borami, rozśpiewanej chórami ptaków, w pobliżu Biskupca, żył ubogi, lecz bardzo dobry chłopak o imieniu Krystek. Mieszkał samotnie w swojej małej chatynce, marząc o pięknej żonie, dzieciach i dostatku.

Pewnego dnia odwiedził go nieznany starzec, który, znając marzenia chłopca, obiecał je spełnić. Postawił jednak warunek, by pomimo bogactwa pozostał sobą. Oszołomiony Krystek poprzysiągł spełnić obietnicę.
Z nastaniem świtu ujrzał przed chatą śliczną, młodą dziewczynę o imieniu Dadaj i wóz pełen złotych i srebrnych monet. Chłopak nie mógł uwierzyć swemu szczęściu i podług obietnicy pomagał biednym, jak tylko mógł.

Jednak z biegiem lat zapomniał o danej starcowi obietnicy. Stał się zachłanny, podejrzliwy i skąpy. Biedni ludzie, zrażeni niegościnnym przyjęciem, przestali doń przychodzić. W domu zapanowała cisza a żona posmutniała, nawet chwilami popłakiwała.
Któregoś dnia wyznała, że będzie musiała odejść, gdyż małżonek nie dotrzymuje obietnicy. Jednak butny Krystek śmiał się z przestróg żony.
Nagle zerwała się straszna wichura, słychać było jedynie nawoływania: Dadaj, Dadaj!!!. Kobieta, słysząc swoje imię, wybiegła a za nią pobiegł przerażony Krystek. Zauważył białego rumaka, na którym siedział starzec trzymający w objęciach zapłakaną Dadaj. Mimo błagań i zaklęć starzec nie zwrócił mu żony.

W pewnej chwili pędzący koń z siedzącymi na grzbiecie ludźmi, wpadł w głęboką rozpadlinę. Z niej wytrysnęła szerokim strumieniem woda, z której powstało przepiękne jezioro, noszące nazwę ukochanej Krystka - Dadaj.

(na podstawie tekstu Zofii Zymler - Hansowej ze zbioru pt. "Nowy kiermasz bajek")
To już koniec opowieści o cudach naszej gminy. Można by długo jeszcze wymieniać miejsca warte zobaczenia.

Dziś czyste powietrze, woda i zielone lasy to wartośi najcenniejsze. Dbamy o naszą przyrodę oraz zabytki, aby przetrwały dla innych pokoleń. Mamy nadzieję, że tak się stanie i że Biskupiec zaistnieje na mapie turystycznej kraju.

Zapraszamy do pieszych i rowerowych wycieczek

Opracowane przez :
Katolickie Gimnazjum Społeczne w Biskupcu

Karina Chabior
Adam Krół
Magdalena Maśko
Monika Surowiec
Małgorzata Sypniewska

Grupa nauczycieli nadzorujących:

Elżbieta Piskorz
Alicja Suchocka
Maciej Szczyglak