Środowisko przyrodniczy Gminy Biskupiec

Miasto i Gmina Biskupiec położona jest w regionie o wyjątkowo atrakcyjnych walorach środowiska przyrodniczego, o czym decyduje przede wszystkim: występowanie licznych jezior pochodzenia polodowcowego, niezwykłe urozmaicona rzeźba terenu i ogromna różnorodność form morfologicznym oraz ściśle z tym związane zróżnicowanie typów młodoglacjalnego krajobrazu morenowo-sandrowego oraz formacji roślinnych i grup zwierząt.

Występujące tu krajobrazy oraz zespoły i gatunki roślin i zwierząt odznaczają się cechami zbliżonymi do naturalnych. Bogactwo i różnorodność form przyrodniczych, z jednej strony uwarunkowane jest położeniem geograficznym regionu, z drugiej zaś stosunkowo niewielkimi przekształceniami antropogenicznymi poszczególnych komponentów środowiska.

Charakterystyczną cechą obszaru Polski północno-wschodniej jest ciągłość struktur przyrodniczych. Podstawowym elementem spajającym środowisko przyrodnicze jest układ hydrologiczny zdominowany przez układające się przeważnie południkowo jeziora różnych typów troficznych. Równie ważnym elementem integrującym poszczególne obszary są spływające we wszystkie kierunki duże rzeki: Drwęca, Narew, Pasłęka i Łyna wraz ze swymi licznymi dopływami (węzeł hydrograficzny). Doliny tych rzek stanowią ważne nie tylko w skali kraju korytarze ekologiczne zapewniające przemieszczanie się licznych gatunków zwierząt. Elementem silnie wiążącym obszar gminy z terenami sąsiednimi są również kompleksy leśne. Lasy tej części kraju zachowały wysoki poziom naturalności i wielofunkcyjny charakter. Połączenia dużych kompleksów leśnych Puszczy Romnickiej, Boreckiej, Piskiej i Nidzickiej z licznymi zachowanymi na terenie gminy fragmentami o charakterze zbliżonym do naturalnego zapewniają mniejsze kompleksy lasów i zadrzewienia śródpolne rozrzucone wśród mozaiki łąk i pól.
Ciągłość struktur przyrodniczych, ich podobieństwo oraz konieczność wypracowania podobnych zasad zarządzania obszarami Polski północno-wschodniej stały się płaszczyzną podejmowania różnorodnych działań legislacyjnych i przedsięwzięć organizacyjnych zogniskowanych wokół problematyki ochrony zasobów przyrodniczych i kulturowych regionu. Działania te podejmowane były tak na szczeblu lokalnym i krajowym, jak i międzynarodowym. Stąd też region ten, w tym gmina Biskupiec, włączony został w granice następujących obszarów:

- System Obszarów Chronionych Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Cały obszar gminy Biskupiec włączony został w granice Systemu Obszarów Chronionych (SOCh) województwa Warmińsko-Mazurskiego. Znaczna część terenu gminy objęta jest ochroną jako obszary chronionego krajobrazu. Komunikują one obszar gminy z parkami krajobrazowymi całego województwa, i dalej znajdują kontynuację poza jego granicami. Tak stworzony SOCh stwarza lepsze warunki skutecznej ochrony walorów i zasobów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych całego regionu północno-wschodniej części Polski.

- Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET-Polska
Znaczna powierzchnia gminy Biskupiec znalazła się w obrębie Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET-Polska stanowiącej element Europejskiej Sieci Ekologicznej EECONET. Jako najcenniejsze przyrodniczo obszary uznano wschodnią i południowo-wschodnią część gminy. Dwa niewielkie fragmenty omawianego obszaru uzyskały rangę obszarów węzłowych o znaczeniu międzynarodowym:
- 13 M Obszar Zachodniomazurski - w jego granice włączone zostały uznane za użytek ekologiczny Łąki Dymerskie
- 14 M Obszar Puszczy Piskiej – położony na wschód od drogi Kobułty – Popowa Wola otwarty, urozmaicony grupami zadrzewień, półnaturalny krajobraz polny oraz jezioro Pierwój.
Wschodnia i południowo-wschodnia część gminy położona jest w obrębie korytarza ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym stanowiącego połączenie trzech obszarów węzłowych o znaczeniu międzynarodowym: wspomnianego wcześniej Obszaru Zachodniomazurskiego (13M) i Obszaru Puszczy Piskiej (14M) oraz Obszaru Wschodniomazurskiego (15M).

- Zielone Płuca Polski
W granice obszaru Zielone Płuca Polski wchodzi województwo warmińsko-mazurskie, podlaskie, część województwa mazowieckiego, kujawsko-pomorskiego i pomorskiego. Celem utworzenia obszaru funkcjonalnego była zarówno ochrona jego walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, jak również stworzenie podstaw i realizacja zasad zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego tego obszaru.

- Zielone Płuca Europy
W 1992 r. Polska podjęła inicjatywę rozszerzenia idei Zielonych Płuc Polski na obszar Zielonych Płuc Europy, który swym zasięgiem, oprócz terenów Polski, w tym województwa warmińsko-mazurskiego, obejmuje najcenniejsze tereny przyrodnicze obszaru Litwy, Łotwy, Estonii, Federacji Rosyjskiej (Obwód Kaliningradzki), Białorusi i Ukrainy. Koncepcja ta uzyskała jedynie wstępną aprobatę zainteresowanych stron.

- Zielony Pierścień Bałtyku
Koncepcja utworzenia Zielonego Pierścienia Bałtyku jest kolejną alternatywą wpisania północno-wschodniej części kraju w działania międzynarodowe na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego. Omawiany obszar położony jest w obrębie nadbałtyckiej strefy pojeziernej, która obejmuje tereny od Skandynawii poprzez północno-zachodnie tereny Federacji Rosyjskiej, Estonię, Łotwę, Litwę, północną Białoruś, północną Polskę (w tym województwo warmińsko-mazurskie) po północne Niemcy. Zgodnie z założeniami wyznaczenia Zielonego Pierścienia Bałtyku wszystkie działania podejmowane na jego obszarze powinny uwzględniać konieczność ochrony zasobów przyrody regionu oraz wzmacniać istniejące struktury przyrodnicze.

- Euroregion Niemen
Euroregion Niemen został utworzony na mocy porozumienia pomiędzy Polską, Litwą, Białorusią i Federacją Rosyjską (Obwód Kaliningradzki). Jego głównym celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego strefy przygranicznej, ochrona środowiska przyrodniczego, unowocześnienie gospodarki rolnej i leśnej oraz rozwój wspólnej infrastruktury technicznej. Bardzo ważnym elementem współpracy krajów w ramach utworzonego Euroregionu jest również wymiana myśli technicznej i naukowej, a także współpraca w dziedzinie oświaty, kultury i sportu.

- Euroregion Bałtyk
Porozumienie o utworzeniu Eurorgionu Bałtyk zawarte zostało przez Polskę, Danię, Łotwę, Litwę, Szwecję i Federację Rosyjską. Ideą, która przyświeca porozumieniu jest kształtowanie wspólnej polityki przestrzennej, realizacja zasad zrównoważonego rozwoju, współpraca w ramach ochrony i rewitalizacji (odtwarzania) zasobów środowiska przyrodniczego, a także podejmowanie wspólnych działań w zakresie rozwoju turystyki, edukacji, kultury, problemów społecznych i bezpieczeństwa publicznego oraz tworzenie banku informacji dotyczących różnych sfer życia.